Het ontheffingsverzoek aan de SER deel I

Twee organisaties hebben een medezeggenschap ontwikkeld die beter bij hen past, die naar hun smaak beter is dan wat ze hadden. Dat maakt dat er een ontheffingsverzoek moet worden ingediend voor de instelling van een ondernemingsraad bij de SER. Wat gebeurde er in de aanloop naar deze aanvraag?













• Geen ervaring?Wanneer ik Steven Jellinghaus (de jurist waar we veel mee samenwerken) vraag hoe we een ontheffingsverzoek bij de SER moeten indienen en wil weten hoe hij onze kansen schat, moet hij het antwoord schuldig blijven: er is geen ervaring mee in Nederland. Alleen een paar organisaties die het Sociocratisch Kringmodel toepassen, hebben ooit dispensatie gekregen.

• Modelletje tekenen
Het is toch raar: nadat we bij de GGZ NML zorgvuldig de uitgangspunten hadden vastgelegd (de bouweisen voor de nieuwe medezeggenschap), begon ik thuis aan mijn bureau eens wat tekeningetjes te maken voor een structuur die daarbij zou kunnen passen. Onschuldig bedacht, en dan is een tijd later het moment daar dat twee van die vormen in een convenant gegoten zijn en worden voorgelegd aan de SER.

• Even slikken
Aanvankelijk was het veranderen van de medezeggenschap uiteraard vooral een interne aangelegenheid. Soms twijfels bij leden van de ondernemingsraad en heel eerlijk gezegd: toen ik daar in Limburg aan die heel grote tafel in de bestuurskamer getuige was van het besluit om de ondernemingsraad op te heffen, moest ik wel even slikken. We hadden er hard aan gewerkt om iets moois te maken, maar nu het zover was, sloeg de schrik mij toch kort om het hart.
Nu de ontheffingsverzoeken begin december op de post gaan, ben ik onder de indruk van wat daar in twee jaar tijd gebeurd is en heel blij dat we deze weg zijn ingeslagen. Het is echt zoveel beter dan wat we daar hadden!

• Tegendruk
Het was te verwachten. Het was ook een beetje de bedoeling: dat anderen er ook iets van gingen vinden. Dat gebeurde al tijdens de wedstrijd “Verbeter de medezeggenschap blijvend”. Een van de vijf juryleden maakte onder dekking van een geweldige rookbom zijn vertrek uit de jury kenbaar. Het gebeurde nadat de deelnemende organisaties hun resultaten hadden gepresenteerd aan de jury en ook hen duidelijk werd wat er stond te gebeuren. Veel kritiek van het vertrekkend jurylid op de wedstrijd, de opzet en de resultaten; er bleef geen goed woord meer voor over. Daarom ook nog maar eens hulde voor de juryleden die de winnaar wel durfden aanwijzen: Hans van der Steen (AWVN), Anja Jongbloed (FNV Bondgenoten), Steven Jellinghaus (De Voort Hermes De Bont) en Rienk Goodijk (Rijksuniversiteit Groningen en GITP).

• Doel op zichzelf
Waarom ik eraan begonnen ben, weet ik eigenlijk niet. Ik geloof dat ik iemand mocht vervangen om bij FNV Bouw or-leden te vertellen over de vernieuwing van medezeggenschap. Waterbestendige spandoeken aan de muur die schreeuwen over recht en positie, vierkante mannen, Zware van Nelle en ik denk: ik ben hier aan het verkeerde adres, ik ben hier vreselijk aan het verkeerde adres. Ik stuit op een onverzettelijke muur van verzet. De ondernemingsraad afschaffen. Of gek geworden ben! Het wordt een opvallend patroon. De oren van een gehoor slaan soms onwrikbaar als een kluisdeur dicht na het klinken van het A-woord. Jammer. Het gaat niet om het afschaffen van de ondernemingsraad. Dat is niet het doel, net zo min als de ondernemingsraad een doel op zichzelf kan zijn.

• Geruchten
Wat we doen blijkt ook vatbaar voor geruchten. Tijdens een bijeenkomst op het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, waar ambtenaren zich willen oriënteren op de ontwikkelingen in het veld, vertelt een van de bezoekers dat er een experiment was in Limburg, maar dat dit inmiddels mislukt en de bestuurder die ermee was begonnen vertrokken is. Was? Mislukt? Weg? Mijn mond valt open van verbazing. Het was een mooie gelegenheid om uit te leggen hoe het geweldig het daar in Limburg gaat.

• Je hoeft niet te overtuigen
Deze week kennisgemaakt met een gemeente, waar een prachtige participatieve aansturing praktijk is geworden: ambtenaren die risico kunnen nemen, sterke verantwoordelijkheid krijgen en uitgedaagd worden om initiatieven te nemen. Zo’n organisatie schreeuwt om een medezeggenschap die zich bij deze cultuur aanpast; de medezeggenschap hoeft niet eens een meer participatieve werkwijze in de organisatie te bewerkstelligen, hij is er al. Prachtig.

• Bonden en zo
Tijdens een ontmoeting van de bonden met een van de organisaties waar MZ-Samen wordt toegepast en om die reden de structuur van de medezeggenschap wordt aangepast, gebeurt iets merkwaardigs. Weinig keren eerder was de belangstelling en opkomst van de bonden zo groot en bovendien hebben ze maar een boodschap: nee, dit willen we niet. Opmerkelijk, zo’n harde opstelling. Ze ontkennen eerder geïnformeerd te zijn. We hadden ze eerder moeten betrekken.

Een van de bestuursleden van een vakorganisatie stuur ik een mail waarin ik haar informeer over de stand van zaken. De inhoudelijke gebeurtenissen en dat er organisaties zijn die een ontheffingsverzoek bij de SER gaan indienen. Ze reageert op de inhoudelijke dingen enthousiast, maar laat weten niet blij te zijn met de ontheffingsverzoeken. Tja.

GGZ Nederland doet ook een duit in het zakje. Nadat ze geïnformeerd zijn over de voorgenomen aanpassingen in de medezeggenschap bij een van de GGZ-organisaties, citeert een beleidsmedewerkers in een reactie alle artikelen uit de CAO om duidelijk te maken waaraan men zich in Nederland te houden heeft. Punt uit.

• December
Begin december gaan de ontheffingsverzoeken van de GGZ NML en Riwis naar de SER. Ondertussen zal ik op deze Blog berichten over de ontwikkelingen daarover.